Arhiv SANU (ASANU) prikupljanja i čuva arhivsku građu značajnu za istoriju Srpske akademije nauka i umetnosti, njenih preteča i celog srpskog naroda. Arhiv se bavi i zaštitom, konzervacijom i restauracijom građe, njenim sređivanjem, obradom i objavljivanjem. Važna uloga je i omogućavanje naučnicima, studentima i drugim istraživačima da koriste izvore iz zbirki Arhiva SANU. Poseban značaj ima saradnja sa srodnim ustanovama iz Srbije i inostranstva.

Arhiv Srpske akademije nauka i umetnosti u Beogradu osnovan je 1841. godine, kada i Društvo srpske slovesnosti (DSS), najviša ustanova nauke i umetnosti Kneževine Srbije. Od prvih dana svog postojanja, Društvo je sakupljalo izvore za srpsku istoriju – knjige, dokumenta, pisma, umetnička dela, predmete iz svakodnevnog života i u tom uzvišenom poslu imalo pomoć iz svih krajeva srpskog naroda. Od 1864. godine, Srpsko učeno društvo (SUD) je nasledilo DSS i nastavilo njegov rad, pa i podvig sabiranja istorijskog blaga. Kada je SUD 1886. preraslo u Srpsku kraljevsku akademiju (SKA), Arhiv je postao njen deo. Tada su ga, u okviru Stare zbirke, činile 263 stare rukopisne i štampane knjige i 1397 dokumenata u Istorijskoj zbirci.

Posle preseljenja iz Brankove ulice broj 15 u Knez Mihailovu 35, godine 1952, Arhiv Srpske akademije nauka (ASANU) dobio je svoj prostor: depo za građu, čitaonicu i kancelariju i došao pod stručni nadzor upravnika (direktora) i arhivskih radnika. Nekoliko godina kasnije, čitaonica Arhiva opremljena je kartotekama, mikročitačem i priručnom bibliotekom.

Arhiv SANU poseduje pet zbirki: Staru zbirku, Istorijsku zbirku, Etnografsku zbirku, Orijentalnu zbirku i Zbirku odlikovanja.

U Arhivu su pohranjeni fondovi Društva srpske slovesnosti (1841–1864), Srpskog učenog društva (1864–1892), Srpske kraljevske akademije (1887–1944) i dva ugašena instituta Srpske akademije nauka – Instituta za izučavanje književnosti (1947–1954) i Instituta za izučavanje sela (1948–1954). U ASANU čuvaju se i Zapisnici sednica Izvršnog odbora Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU), Zapisnici sednica Predsedništva SANU, Zapisnici redovnih, vanrednih, svečanih i izbornih zasedanja skupština SANU i Dosijei preminulih članova SANU.

U sastavu Arhiva od 2002. godine je i Arhiv Istorijskog instituta. Sačinjavaju ga ispisi arhivske građe iz domaćih i stranih arhiva i zaostavštine Jovana Ristića, Matije Bana, Vladimira Ljotića, Konstantina Nikolajevića, Paje Mihajlovića, Janka Šafarika, Svetozara Popadića, prepiske Milana Đ. Milićevića, Čedomilja Mijatovića, kao i celina „Prvi svetski rat“, koju uglavnom čine strani novinski isečci o Srbiji.

U okviru Arhiva nalazi se i Kabinet za dubrovačke studije, nastao od ispisa akademika Miroslava Pantića, koje je on napravio istražujući Dubrovački arhiv. Čine ih arhivska građa, pisma, novinski isečci, fotografije, mikrofilmovi, knjige, literatura o dubrovačkim studijama od srednjeg veka do danas.

Stara zbirka, posle stradanja Narodne biblioteke Srbije 1941. godine postala je najveća zbirka starih srpskih rukopisa i štampanih knjiga u Srbiji, nastalih od XIII do XIX veka.

Između ostalih, tu su Dečanska hrisovulja (360), Žitija kraljeva i arhiepiskopa srpskih arhiepiskopa Danila II, Služabnik (iz 1554. godine) Zakon o rudnicima despota Stefana Lazarevića (465), Gorički zbornik (446), Kumaničko četvorojevanđelje (69), Banjska povelja – rukopisna kopija (495), Aleksandrida, priče o Kosovskom boju iz Zaostavštine Jovana Tomića, kao i mnogi crkveni zbornici, oktoisi, mineji, psaltiri, molitvenici, ali i pojedina dela Jovana Rajića, Vićentija Rakića, Dositeja Obradovića, Pavla Solarića, Lukijana Mušickog, Joakima Vujića, Sime Milutinovića Sarajlije.

Orijentalna zbirka U zbirci se nalaze rukopisne i štampane knjige, dokumenata, berati i fermani, rasprave o raznim učenjima u islamu, rečnikci, zbirke pesama, zbornici zakona, narodne lekaruša, kalendari, Istorija Turske (1166–1188). Pisana je na turskom, persijskom i arapskom jeziku, u vremenu od XV do XX veka.

Istorijska zbirka je sadrži građu od srednjeg veka do naših dana, koju čine srednjovekovne povelje u originalu ili prepisu, dokumenti, prepiske, protokoli, rukopisi, ispisi iz stranih arhiva, memoari, kompozicije, foto-albumi itd. Tu su zaostavštine srpskih vladarskih porodica (Obrenovića, Karađorđevića, grofa despota Đorđa Brankovića) i velikana nauke, umetnosti i politike: Vuka Karadžića, Sime Milutinovića Sarajlije, Stevana Knićanina, Feliksa Kanica, Jovana Ristića, Jovana Cvijića, Stevana Mokranjca, Milutina Milankovića, Ive Andrića, Branka Ćopića i mnogih drugih.

Dokumenti su pisani na crkvenoslovenskom, srpskom, latinskom, ruskom, francuskom, engleskom, nemačkom, italijanskom, mađarskom, turskom, grčkom i drugim jezicima.

Etnografska zbirka sadrži: narodne pesme (lirske, epske), pripovetke, basne, poslovice, zagonetke, pitalice, zdravice, poskočice, brojalice, izreke, predanja, vračanja, bajanja, verovanja, gatanja, reči, srpska narodna jela, odela, život, običaji, igre, ornamenti – vezovi, šare, nošnje, narodna medicina (lekaruše) i drugo. Zbirka obuhvata period XIX i XX veka.

Zbirka odlikovanja Arhiva SANU je posebna zbirka u kojoj se čuvaju ordeni, medalje, spomenice, plakete, diplome, povelje, značke i druga odlikovanja dodeljena Akademiji, njenom Arhivu, akademicima i drugim istaknutim ličnostima srpske istorije. Od njenog stvaranja 1997. godine do danas, u nju je uvršteno preko 1000 predmeta. Deo ove zbirke izložen je u vidu stalne izložbene postavke na prvom spratu Palate SANU.