E-mail
info@nadrealizam.rs
Oskar Davičo
Srpski umetnici
Biografija
Šabac, 18. januar 1909 – Beograd, 30. septembar 1989.
Rođen je 18. januara 1909. godine u Šapcu, u jevrejskoj činovničkoj porodici. Osnovnu školu učio je u Šapcu, gimnaziju u Beogradu (Prva muška), gde je maturirao 1926. Prvu priču objavio je u beogradskoj reviji Nedeljne ilustracije 1923. godine.
Sa Đorđem Kostićem i Đorđem Jovanovićem je izdavao listove Okno i Tragovi (tri sveske 1928 — 1929). Studirao je romanistiku u Parizu, na Sorboni (1926 — 1928) i na Filozofskom fakultetu u Beogradu, gde je i diplomirao (1930).
Kraće vreme radi kao profesor književnosti u Prvoj muškoj gimnaziji u Beogradu (1931). Postavljen je za suplenta gimnazije u Šibeniku, gde predaje srpski i francuski jezik. Zatim prelazi u Bihać, gde u državnoj gimnaziji predaje francuski jezik od prvog do osmog razreda.
Kao član KPJ, aktivno se uključuje u međuratni politički život. Postaje sekretar Mesnog komiteta KPJ u Bihaću, gde 1932. biva uhapšen i od Suda za zaštitu države osuđen na pet godina zatvora. Kaznu je odslužio u KPD Sremska Mitrovica. Od 1938. do početka rata živi prvo u Beogradu a zatim i u Zagrebu.
U časopisu Naša stvarnost 1938. je objavio ciklus pesama Tri zida, Detinjstvo i Srbija. Zbirka Pesme, koju je objavio iste godine, zabranjena je zbog „teške povrede javnog morala“, a Davičo je uhapšen. Sledeće godine sarađuje u listu Život i rad, i sa Ognjenom Pricom prevodi Budenbrokove Tomasa Mana.
1940. Biva isključen iz KPJ po odluci Agitpropa zbog saradnje u Krležinom Pečatu, gde je pod pseudonimom S. Kovačić objavio ciklus pesama Hana i prevod Uzorane ledine Šolohova (1939). Početak Drugog svetskog rata ga je zatekao u Splitu gde se bavio ilegalnim radom. Biva uhapšen i interniran u Borgo Val di Taro u Italiji (okrug Parma).
Iz Italije beži 1943, i preko Monte Gorgena stiže do Dalmacije. Stupa u redove Prve proleterske divizije, sa kojom prelazi Bosnu, Crnu Goru, Sandžak, Taru, Durmitor. Odatle je prebačen na Vis, gde je kraće vreme radio u Presbirou. Zatim je sa jedinicom, preko Valjeva, Aranđelovca, stigao u oktobru 1944. do Beograda, gde učestvuje u borbama za oslobođenje grada.
Po oslobođenju, uključen je u grupu koja je osnovala TANJUG, a potom prelazi u Borbu i Glas. Putuje sa delegacijom pisaca po Bugarskoj sa Ivom Andrićem, Radovanom Zogovićem i Anicom Savić Rebac. Godine 1944, izabran je za prvog sekretara Udruženja književnika Srbije.
Izveštava kao dopisnik sa suđenja u Nirnbergu, a zatim boravi u Grčkoj gde prati Markosove partizane. Posle toga napušta novinarstvo i bavi se isključivo književnošću. Doživljaje iz Grčke opisaće 1947. u knjizi putopisa Među Markosovim partizanima.
Nakon što se general Markos opredelio za Rezoluciju Informbiroa, knjiga je povučena iz prodaje. Po filmskom scenariju Majka Katina, koji je Davičo napisao po istoj knjizi, snimljen je film (u režiji Nikole Popovića), koji je stavljen u „bunker“ zbog nepromenjene jugoslovenske politike prema Grčkoj.
Pisac
Prvi deo Davičovog književnog stvaralaštva obilježen je pripadanjem nadrealističkom pokretu: zbirke pjesama Tragovi (1928) i Anatomija (1929) izraz su tadašnjeg diktata automatskog pisanja. To je vreme njegovih preokupacija teorijama i književnim idejama. Zajedno sa Dušanom Matićem i Đorđem Kostićem on piše raspravu Položaj nadrealizma u društvenom procesu (1931). Međutim, kada srpski nadrealizam, poslije 1934, prestaje djelovati kao pokret i kada je nova orijentacija njegovih pripadnika diktovana tadašnjim društvenim i političkim prilikama, Davičo ide sa onom grupom koja će dati vidno obeležje socijalnom toku srpske literature. Napredan i revolicionaran duh njegove poezije posvedočava se najprije zbirkom Pesme (1938), a zatim ciklusom Hana (1939). Davičova bujna poetska priroda, zvučna lirska orkestracija i raskošna invencija jezika, svježina i bogatstvo slika, snažna retorična inspiracija, elementi su jedne osobene pjesničke fizionomije. Već se tada stvarala sinteza onih poetskih elemenata, tema i motiva, onih strukturalnih i jezičkih osobina, kojima će Davičo unijeti nov ton u srpsku poeziju. Taj ton je imala već Hana; još moćniju plastiku i prodorniji zvuk ostvario je on u Višnji za zidom (1950). Komponovana između dvije Srbije, od kojih je prva, uvodna pjesma ekskluzivna projekcija prošlosti, uzbudljiva i protestna, rodoljubiva na nov način svojom opšteljudskom širinom humaniteta, a druga vizija budućnosti slobodnog čovjeka, cijela Višnja za zidom je jedan poetičan dijalog sa mutnom i turobnom prošlošću, ali i sa mučninama i krizama savremenog čoveka. Poema Zrenjanin (1949) nije sam lik heroja nego i ljudska drama jednog izuzetnog životnog puta, uslovljenog prometejskom svešću. U svojim ostalim knjigama pjesama Davičo je nemiran i neumoran tražilac novih puteva i mogućnosti. Roman Pesma (1952) obilježio je nesvakidašnje mogućnosti proznog pisca. Svojom temom roman o ilegalcima u okupiranom Beogradu, to je djelo šire obuhvaćenosti; ono se svim svojim bitnim korjenima vezuje za istoriju, za vrijeme koje je omogućilo i uslovilo pojave novog društva. Moderan u fakturi, u psihologiji, u stilskoj dinamici, Davičo u drugim romanima hvata korake vremena živom savremenošću svojih tema. To je vidljivo naročito u romanu Beton i svici (1956), djelu o likovima novih ljudi, graditelja hidrocentrale i o preobražajnim mukama stvaranja novog mentaliteta i nove psihologije. Najveću kompozicionu širinu Davičo je ostvario u romansiranoj triologiji o robiji: Ćutnje (1963), Gladi (1963), Tajna (1964). To je ne samo razvijena inspirisano osvetljena slika robijašnice sa autentičnom atmosferom već i znalački iscrpna studija onih procesa u kojima se kalio čelik ideologije znatnog broja naprednih boraca u složenim, sudbonosnim uslovima.
Godine 1969. izašla su Sabrana dela Oskara Daviča u dvadeset knjiga. Pored toga, objavio je i sljedeće knjige pjesama: Trg eM (1968), Pročitani jezik (1972), Telo telu (1975), Veverice – leptiri ili nadopis obojenog žbuna (1976), te esejistička knjiga Rituali umiranja jezika.
Oskar Davičo iz knjige Pesma, pogovor Miodrag Bogićević, “Veselin Masleša”, Sarajevo, 1977. Str. 547-548.
Dela
| KNJIŽEVNA DELA | |
|---|---|
 |
Anatomija, Nadrealistička izdanja, Beograd, 1930, 28. str, 23 cm |
 |
Davičo, Kostić, Matić, Položaj nadrealizma u društvenom procesu, Nadrealistička izdanja, Beograd, 1932, 174. Str, 18 cm |
 |
Pesme, Naša stvarnost, Beograd, 1938, 127 str, 18 cm |
| LIKOVNA DELA – crteži | |
 |
Crtež, 1929. Legat Marka Ristića, MSUB |
 |
Crtež, 1929. Legat Marka Ristića, MSUB |
 |
Crtež, 1929. Legat Marka Ristića, MSUB |
| Crtež, 1930. Legat Marka Ristića, MSUB Crtež, 1930. Legat Marka Ristića, MSUB Crtež, oko 1930. Legat Marka Ristića, MSUB Crtež, oko 1930. Legat Marka Ristića, MSUB Crtež, oko 1930. Legat Marka Ristića, MSUB |
|
| LIKOVNA DELA – slike | |
|
Slika I, 1929/30, ulje na kartonu, 24,2X15 cm, Aleksandar Kostić, Beograd Slika II, 1929/30, ulje na kartonu, 24,2X15 cm, Aleksandar Kostić, Beograd |
|
